2022, Türk dış politikası bakımından oldukça verimli ve etkili geçti. Cumhurbaşkanı Erdoğan liderliğinde yürütülen lider diplomasisi sayesinde önemli adımlar atıldı. Ancak Türkiye’nin Batılı devletler ile gerilimli ilişkilerinde ciddi bir değişiklik olmadı. Öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türkiye çok taraflı uluslararası platformlarda hem gündem olmaya hem de gündem belirlemeye devam etti.

Türkiye terörle mücadelesini yeni konseptine göre 2022’de de sürdürdü. Terörü kaynağında yok etme politikası gereğince hem yurt içinde hem de Irak ve Suriye başta olmak üzere başka devletlerdeki terör örgütlerine etkili bir şekilde müdahale edildi.

SETA’nın her yılın sonunda hazırladığı gelenekselleşen SETA Yıllığı Türkiye’nin hem temel gündem maddelerini zengin bir içerikle analiz etmekte hem de gelecek yıllara dair bütüncül bir bakış açısı sağlamaktadır.

Bunun yanı sıra uluslararası sistemdeki güç boşluklarını fırsat olarak kullanan Türkiye daha ziyade insani saiklerle başlattığı Afrika’ya yönelik açılımını stratejik bir iş birliği haline çevirdi. Gerek Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bölge ülkelerine gerekse bölge ülkelerinin devlet ve hükümet başkanlarının Türkiye’ye yaptıkları yapıcı ziyaretlerdeki artış taraflar arasındaki beklentilerin arttığını ortaya koydu. Aynı minvalde Aralık 2021’de Türkiye’nin ev sahipliğinde gerçekleşen III. Türkiye-Afrika Ortaklık Zirvesi Ankara’nın bölge ülkeleriyle ekonomi politik ilişkilerini güçlendirme yolunda samimi bir çaba içerisinde olduğunu gösterdi.

2021’de dış politikada yaşanan en önemli gelişmelerin başında ise hiç şüphesiz Türkiye’nin ikili ilişkiler düzeyinde bazı bölge ülkeleriyle başlattığı “normalleşme süreçleri” yer aldı. Türkiye 2021’in ikinci yarısında BAE, Mısır ve Ermenistan gibi uzun zamandır yapısal sebeplerden ve/veya konjonktürel gelişmelerden ötürü sorun yaşadığı ülkelerle ilişkilerini daha sağlıklı bir zemine oturtabilmek için reel politik eksende normalleşme süreçlerine öncülük etti. En önemlisi Türkiye’nin rasyonalist bir doktrin kapsamında başlattığı bu sürecin meyveleri kısa zamanda alındı. Örneğin Türkiye ve BAE arasında hızlı şekilde üst düzey ziyaretler gerçekleşti ve iki ülke kapsamlı iş birlikleri için anlaşmalar imzaladı. Mısır’la henüz tam bir normalleşme gerçekleşmese de taraflar bir nevi “ısınma turları” olarak görülebilecek istikşafi görüşmelere başladı. Tarihi meselelerden ve Karabağ’da yaşanan gerilimden ötürü olası bir normalleşmenin beklenmediği Ermenistan’la dahi normalleşme adımlarının başlatılması ise hiç şüphesiz kritik bir gelişme olarak kayıtlara geçti.

Dış politikada gerek 2021’de atılan normalleşme adımları gerekse 2022’de atılması muhtemel normalleşme adımları, Türkiye ile diğer ülkeler arasında ikili ilişkilerdeki tüm sorunların çözüleceği şeklinde yorumlanmamalıdır. Bunun yerine Türkiye’nin muhatap ülkelerle sorunlarını en aza indirmek için iş birliği alanlarını ön plana çıkarmaya çalıştığını belirtmek daha yerinde bir tespit olacaktır. Bu doğrultuda normalleşme adımlarını daha somut hale getirmek için Dışişleri bürokrasisini 2021’de yoğun bir mesai beklemektedir.

Bunların haricinde Türkiye-Rusya ilişkilerinde önceki yıllarda sık sık gerçekleşen üst düzey ziyaretler 2021’de kısmen azalma gösterdi. Türkiye’nin AB ile ilişkilerinde ise ne bir ilerleme ne de bir gerileme yaşandı. Rasyonaliteden uzaklaşan ve daha çok ideolojik tartışmaların hakim olduğu Türkiye-AB ilişkilerinde Doğu Akdeniz’de yaşanan gerilim ile Kıbrıs meselesine dair yaşanan farklı “paradigma öncelikleri” yıl boyunca geniş bir yer tuttu. Doğu Akdeniz’de Türkiye karşıtı bir ittifak oluşturmaya çalışan Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Fransa ve Yunanistan’ın müşterek stratejilerinin önümüzdeki süreçte hem Doğu Akdeniz’deki suları daha fazla ısıtması hem de Türkiye-AB ilişkilerini daha fazla etkilemesi beklenmektedir.

Netice itibarıyla 2021 her yönden olduğu gibi dış politikada da Türkiye açısından önemli bir süreç oldu. Dış politikanın bir birikim sahası olduğu ve Türkiye’nin dönüşen küresel sistemdeki boş alanları etkili şekilde kullanmaya çalıştığı dikkate alındığında 2022’de de Türkiye’yi hareketli bir dış politikanın beklediği ifade edilebilir.

SETA’nın mutat hale gelen SETA Yıllığı bu sene de Türkiye’yi ilgilendiren bütün meseleleri geniş bir perspektifle ele alıyor ve tecrübe edilen gelişmeleri; iç siyaset, dış politika, güvenlik, göç, savunma, ekonomi, enerji ve hukuk alanlarında gündem olan kritik konuları bir araya getirerek analiz ediyor. Yıllığın kaleme alınmasında katkısı olan bütün yazarlara ayrı ayrı teşekkür eder, 2022’nin Türkiye için hayırlı olmasını temenni ederim.

Burhanettin Duran
SETA Genel Koordinatörü

Bölüm Editörleri

İçindekiler

2022’DE SİYASET

GİRİŞ

2022’DE CUMHURBAŞKANLIĞI GÜNDEMİ

2022’DE ADALET VE KALKINMA PARTİSİ (AK PARTİ)

2022’DE CUMHURİYET HALK PARTİSİ (CHP)

2022’DE MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ (MHP)

2022’DE İYİ PARTİ

2022’DE HALKLARIN DEMOKRATİK PARTİSİ (HDP)

2022’DE DIŞ POLİTİKA

GİRİŞ

TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-AFRİKA İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-ALMANYA İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-BALKANLAR İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-ÇİN İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-FİLİSTİN İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-IRAK İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-İSRAİL İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-KKTC İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-KÖRFEZ ÜLKELERİ İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-LİBYA İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-MISIR İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-TÜRK DÜNYASI İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-SURİYE İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE-YUNANİSTAN İLİŞKİLERİ

2022’DE GÜVENLİK VE GÖÇ

SAVUNMA SANAYİİ

PKK/YPG İLE MÜCADELE

GÖÇ YÖNETİMİ

2022’DE EKONOMİ

KÜRESEL ENFLASYON VE RESESYON

EKONOMİK BÜYÜME VE İSTİHDAM

ENFLASYON VE PARA POLİTİKASI

KAMU MALİYESİ

ORTA VADELİ EKONOMİ PROGRAMI

DIŞ TİCARET

CARİ İŞLEMLER DENGESİ

2022’DE ENERJİ

GİRİŞ

TÜRKİYE’NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ

ENERJİ İTHALATI

ENERJİ PROJELERİ

ENERJİ PİYASASINI ETKİLEYEN DIŞ POLİTİKA GELİŞMELERİ VE ENERJİ DİPLOMASİSİ

SONUÇ

2022’DE HUKUK VE YARGI

GİRİŞ

YASAMA FAALİYETLERİ

YÜRÜTMENİN DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ: CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİ

YARGI

ULUSAL İNSAN HAKLARI KORUMA MEKANİZMALARI