Türkiye Yıllığı Yıllığı 2020
Önsöz
Olağanüstü gelişmelere sahne olan 2020 artık sona erdi. Hızlı yaşamaya ve hareketli gündemlere alışkın olduğumuz bu dönemde ortaya çıkan koronavirüs salgını adeta her şeyi tersine çevirdi. 2020 boyunca salgının gölgesinde ABD-Çin rekabeti, Ame- rikan başkanlık seçimi, AB’nin geleceği ve Brexit, Doğu Akdeniz, Libya ve Suriye, Suriyeli mülteciler ve Avrupa’da yükselen İslam karşıtı söylem ve yılın son dönem- lerindeki Karabağ çatışması ana gündemler arasında yer aldı. Muhtemeldir ki bu konuların çoğu 2021’de de hepimizin gündeminde olmaya devam edecek.
Uluslararası siyasetin gündemi 2020 boyunca oldukça kalabalıktı. ABD Başkanı Obama döneminde başlayan ve Trump döneminde tüm hızıyla devam eden liberal dünya düzeninin krizi 2020 boyunca salgın etkisiyle birlikte daha da derinleşti. Di- ğer yandan bu durum süregelen büyük güç mücadelesi ortamını, küresel ekonomide- ki değişimi ve uluslararası güç mücadelesinin değişen doğasını daha yakından takip etmenin önemini bir kez daha hatırlattı.
Batı dünyası 2020 boyunca sorunlarla boğuşurken Rusya bu durumdan is- tifade etmeye çalıştı. Putin liderliğindeki Moskova yönetimi Avrupa üzerindeki etkisini artırmaya çalışırken diğer yandan da özellikle Suriye’deki askeri varlığını tahkim etti. Çin de ABD’ye karşı daha ciddi bir meydan okuma olarak yükselirken bir yandan da küresel ticari girişimlerini korumaya çalıştı. Salgının en başında bundan olumsuz etkilenen Çin ekonomisi bugünlerde toparlanmayı sürdürüyor. Avrupa ise bütün bir yıl boyunca bir taraftan salgının neden olduğu karmaşayı yö- netmekle uğraşırken bir taraftan da Brexit sonrası Avrupa’nın siyasal ve ekonomik geleceğini tartıştı.
Tüm bunların yanında Afrika ve Ortadoğu’da çatışmalar ve istikrarsızlık eksik olmadı. Önümüzdeki dönemde de devam edecek gibi görünüyor. Ortadoğu’da ko- ronavirüs salgının etkisini halen tam olarak ölçemiyoruz. Suriye’de kısmen sessiz bir yıl geride kaldı. Ancak DEAŞ ve YPG gibi terör örgütleri saldırılarına devam ettiler. Anayasa süreci salgının gölgesinde kalırken İdlib patlamaya hazır bir bomba gibi sürekli gündemimizde kaldı ve kalmaya devam edecek.
Türkiye açısından değerlendirme yapmak gerekirse Türkiye 2020’de bölgenin en aktif aktörü olarak ön plana çıktı. Ankara’nın gündeminde Suriye, Libya, Doğu Akdeniz, Karabağ çatışması, Rusya ve ABD ile ilişkiler vardı. Türkiye bir yandan böl- gesel türbülansın yakıcı etkileriyle mücadele ederken diğer yandan da siyasi istikrarı ve dış politika aktivizmi sayesinde kendisini avantajlı bir konuma yerleştirmeye gay- ret gösterdi. Doğu Akdeniz, Libya ve Karabağ’daki hamleleri bu avantajın en önemli göstergeleri olarak 2020’ye damgasını vurdu. — Türkiye Yıllığı 2020
Uluslararası siyasetin yanı sıra Türkiye siyasetinin bir numaralı gündem maddesi de doğal olarak salgın ve salgınla mücadeleydi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan önderliğinde gerçekleştirilen bu mücadelenin temel yaklaşımı sağlık krizinin olumsuz sosyal ve ekonomik etkilerini asgari düzeyde tutmak şeklindeydi. Buna ek olarak 2020’nin siyaset gündeminde ittifak tartışmaları, muhalefet partilerinin iç so- runları ve kurultaylar diğer gelişme başlıklarıydı.
Hukuk ve yargı alanında 2020’nin en önemli gündem maddesi reformdu. 2019’da açıklanan “yargı reformu strateji belgesi” kapsamında iki yeni yargı paketi hayata geçirildi. Yine Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’ün açıklamaları doğrultusunda yargı reform çalışmalarına hız verileceği ve yeni reform adımları gündemde öne çıktı. Buna ek olarak FETÖ ve 15 Temmuz darbe girişimi yargılamaları devam etti ve ana davalardan Akıncı davası sonuçlandı.
Eğitim ne yazık ki küresel salgından en fazla etkilenen alanların başında geldi. 2020’de salgın sebebiyle ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimde yüz yüze eğitim çok büyük çoğunlukla yapılamadı. Uzaktan ve online eğitime geçen Türkiye’de eği- tim sistemi hızlı bir şekilde yeni şartlara adapte edilirken Eğitim Bilişim Ağı (EBA) ve TRT EBA TV öğrencilerin kullanımına sunuldu.
Medya alanında ise küresel anlamda yeni medya, internetin ve sosyal med- ya kuruluşlarının denetlenmesi ve düzenlenmesi öne çıkan gündem başlıklarıydı. Özellikle büyük sosyal medya şirketlerinin denetimi Türkiye’nin de içinde yer aldığı birçok ülkenin 2020 ajandasında yer aldı. Bunun dışında 2020 Amerikan başkanlık seçiminde başta yalan haber ve manipülasyon olmak sosyal medyanın sebep olduğu çeşitli problemler ön plana çıktı. Türkiye açısından ise Batı medyasının Türkiye’ye yönelik bakış ve haber yapış biçimi önceki yıllardan farklı değildi. Özellikle Aya- sofya Camii’nin tekrar ibadete açılması, Doğu Akdeniz’deki gelişmeler, Ermenis- tan-Azerbaycan çatışmasında Türkiye’nin durumu ve salgınla mücadele başlıkların- daki haberler dikkat çekti. 2020’de medya alanındaki bir diğer önemli gelişme ise salgınla beraber ortaya çıkan “infodemi” kavramıydı. Gerçek olmayan, hatalı veya yanlış bilgilerin paylaşımı ve yayılımı şeklinde özetlenebilecek bu kavramla birlikte salgının sebep olduğu krize infodemi krizi de eklendi. Özellikle vatandaşları mani- püle eden ve salgınla mücadelenin yanında kriz iletişimi alanında farklı sorunlara sebep olan bu gelişme 2020’nin özellikle yeni medya alanında bıraktığı en önemli etki olarak öne çıktı.
SETA’nın her yılın son haftasında yayımladığı Türkiye yıllığı ülkemizde çok az görülen bir çalışma biçiminin en önemli örneği durumundadır. Alanında uzman araştırmacıların katkılarıyla ortaya çıkan bu çalışmada “siyaset”, “dış politika”, “gü- venlik ve savunma”, “ekonomi”, “enerji”, “eğitim”, “hukuk ve yargı” ve “medya” baş- lıklarını kapsayan ve bir yıla damgasını vuran gelişmeler yer alıyor.
Bu çalışmada emeği geçen tüm ekibe teşekkür ediyorum.
Burhanettin Duran
SETA Genel Koordinatörü
Bölüm Editörleri
İçindekiler
2020’DE SİYASET
GİRİŞ
2020’DE CUMHURBAŞKANLIĞI
2020’DE ADALET VE KALKINMA PARTİSİ (AK PARTİ)
2020’DE CUMHURİYET HALK PARTİSİ (CHP)
2020’DE MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ (MHP)
2020’DE İYİ PARTİ
2020’DE HALKLARIN DEMOKRATİK PARTİSİ (HDP)
2020’DE DIŞ POLİTİKA
GİRİŞ
TÜRKİYE-AB İLİŞKİLERİ
PANDEMİ VE BAŞKANLIK SEÇİMİNİN GÖLGESİNDE TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-AFRİKA İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-ALMANYA İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-BALKAN ÜLKELERİ İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-ÇİN İLİŞKİLERİ
DOĞU AKDENİZ GELİŞMELERİ
TÜRKİYE-FİLİSTİN İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-İSRAİL İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-IRAK İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-İRAN İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-KKTC İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-KÖRFEZ ÜLKELERİ İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-MISIR İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE-SURİYE İLİŞKİLERİ
2020’DE GÜVENLİK VE SAVUNMA
2020’DE TERÖRLE MÜCADELE
TÜRK SAVUNMA SANAYİİ
2020’DE EKONOMİ
EKONOMİK BÜYÜME VE İSTİHDAM
ENFLASYON VE PARA POLİTİKASI
KAMU MALİYESİ
YENİ EKONOMİ PROGRAMI: YENİ NORMAL
DIŞ TİCARET
CARİ İŞLEMLER DENGESİ
2020’DE ENERJİ
TÜRKİYE’NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ
ENERJİ PROJELERİ
DIŞ POLİTİKADA ENERJİ POLİTİKASINI ETKİLEYEN GELİŞMELER
2020’DE HUKUK VE YARGI
YASAMA FAALİYETLERİ
YARGI
ULUSAL İNSAN HAKLARI KORUMA MEKANİZMALARI
2020’DE EĞİTİM
MİLLİ EĞİTİM
YÜKSEKÖĞRETİM
2020’DE MEDYA
2020’DE YENİ MEDYA
2020’DE BATI MEDYASINDA TÜRKİYE
İNFODEMİNİN ORTAYA ÇIKIŞI VE İNFODEMİYLE MÜCADELE STRATEJİLERİ
PDF Dosyası için tıklayınız